भोरगिरी – गुप्तभीमाशंकर – तीर्थ भीमाशंकर – गायदरा – सिद्धगड भटकंती

हे करता करता सहज एकदा नजर आकाशात गेली. गर्द , उंच झाडांच्या भाऊ गर्दीतुन एक छोटासा आकाशाचा तुकडा दिसत होता, जणु झाडांची खिडकीच तयार झालेली तिथे. त्या खिडकीतुन वर आकाशात चार नक्षत्रे स्पष्ट दिसत होती. यातील पहिले दिसले आणि लक्ष वेधुन घेतले ते कृत्तिका नक्षत्र होय. हा अतिशय लहान सहा सात ता-यांचा पुंजका अगदी स्पष्ट दिसला. इतका की त्यातील मुख्य सहा तारे ठळक दिसले. बाजुलाच एक लोखंडी बाकडा (बेंच) होता. मी त्यावर बसलो, आणि हळुच आडवा होऊन पाठ टेकवली. माझी नजर मी कृत्तिका नक्षत्रात स्थिर करण्याचा प्रयत्न करु लागलो. आपल्या डोळ्यांमध्ये लेन्स असतात. त्या लेन्स अंधाराला सरावण्यासाठी थोडा वेळ लागत असतो. मी जेव्हा निसर्गशाळा येथे आकाशदर्शन कार्यक्रम घेतो तेव्हा सर्वांना जमीनीवर झोपण्यास सांगतो. पुर्वेकडे पाय आणि मावळतीला डोकं अस पाठ टेकवुन झोपायच. असे झोपुन आकाश पाहण्यासाठी निसर्गशाळा येथे आपण एक खास चौथरा बनविला आहे. तर असे लोकं पाठ टेकवुन जमीनीवर आडवे झाले की मी त्यांना आकाशात नजर स्थिर करण्यास सांगतो. पाचेक मिनिटांत नजर स्थिर होते आणि मग हळुहळु एकेक कोडं सुटाव, एकेक गुपित उघडं व्हाव तस आकाश आपल्यापुढे मोकळं होत जातं. इतर वेळी न दिसणारे , खुपच फिकट तारे, तारकापुंज देखील दिसु लागतात. आणि त्याही पुढे जाऊन, ती एकतानता टिकवता आली तर ता-यांचे रंग देखील जाणवु लागतात. आता मी आकाशात ज्या नक्षत्राकडे पाहात होतो त्या नक्षत्राची आभा निळ्या रंगाची आहे असे फोटोंतुन दिसते पण मला ती निळी आभा उघड्या डोळ्यांना जाणवल्यासारखे मला वाटले. याच कारण आहे इथलं आकाश. हे आकाश आणि आपण शहरातुन पाहतो ते आकाश काही वेगळ नाहीये, पण फरक आहे तो म्हणजे प्रकाशप्रदुषणाचा. इकडे शुण्य प्रकाश प्रदुषण आहे.हवेत देखील प्रदुषणा नाही त्यामुळे देखील आकाश दिसण्यावर परिणाम होत असतो. भरणी, कृत्तिका, रोहिणी, मृग नक्षत्रातील काही तारे अशी साडे तीन नक्षत्रेच काय ती दिसत होती पण ती इतकी स्पष्ट मी पहिल्यांदाच पाहिली.

दुर दुर्गम भागांमध्ये आजही असे अंधारलेल आकाश पहायला मिळतं , पण हे दुर्गम भाग खुपच दुर्गम झाले आहेत आता. शहरापासुन जसे आपण दुर जायचो तसे लगेच असे आकाश दिसायचं.,. अगदी तालुक्याच्या गावाला देखील अस आकाश असायचं. पण आता जिथे म्हणुन रस्ता झालाय, विकास झालाअय तिथे तिथे मोठ मोठ्याला प्रकाशझोतांचा प्रकाश अक्षरशः डोळे दिपुन टाकतो, इतके की आकाशात एखाद दुसरी चांदणी फक्त दिसावी. मला आठवतय आम्ही एकदा एक ट्रेक करुन रात्री अकरा वाजता पुण्यात आलो. वर्ष अंदाजे १९९७ असेल. अकरा वाजता शिवाजीनगर ला आल्यावर पुण्यातील जे सदस्य होते ते आपापल्या घरी गेले बस रिक्शा करुन.. पण मला सोबत देवीदास होता , आम्हाला घरी म्हणजे भरे गावी जाण्यास बस मिळणे शक्यच नव्हते इतक्या उशिरा. रिक्षाने आम्ही कोथरुड डेपो पर्यंत आलो, रिक्षा वाला डेपो च्या पुढे रिक्षा घेऊन यायला तयार होईना. डेपो च्या पुढे एक दोनच इमातरी डाव्या आणि उजव्या बाजुला असाव्यात आणि एक लिंबाचे मोठ्ठे झाड. अगदी निर्मनुष्य, वस्ती नसलेला हा भाग. मी आणि देवीदास आम्ही डेपोच्या पुढे असेच चालायला सुरुवात केली. कडुलिंबाच्या झाडाच्या थोडे पुढे आल्यावर , एक छोटासा घाट वजा चढ लागायचा. त्या चढाला जसे आम्ही लागलो तसे आकाशात अनेक तारे-तारका दिसु लागल्याचे मला चांगलच आठवतय. अर्थात त्यावेळी अश्या तारांगणाच महत्व मला ठाउक नव्हतच पण सांगायचा मुद्दा असा की अगदी पुण्यातुन देखील तारांगण दिसायच. आता तुम्ही अगदी पिरंगुट ओलाम्डुन, मुळशी ओलांडुन, धरण भागात जरी गेलात तरी तुम्हाला तारे दिसणार नाही कारण आपण आता प्रगती केली आहे.असो. ता-यांनी गच्च भरलेलं आकाश पहायला मिळणं म्हणजे खुप मोठ सुख आहे याची मला जाणिव झालेली आहे, या सुखाचा उपभोग मी मनसोक्त घेतला नारमाता देवी मंदीराच्या परिसरात.