We all, in this material world have been leading our lives as we want. Sometimes or may be many times we feel very much low about everything that is happening in our life. We think that Our life, which is certainly, a very tiny part of this huge cosmos, is controlled by something which is outside. Where as the truth is We are, the way we are, product of what we do to ourselves. This is one of the many things that we can learn from nature. Especially during the crisis of Covid19 and the lockdown imposed there after, we are now living in closets. Many of us have now understood the importance of being into the nature. Many of us have now realized that we are, humans are the species which is causing trouble to the nature. We are the one who is creating nuisance in nature. We are the one, disturbing the harmony in the nature. We have realized if we stop doing all this, we can breathe purest air even in cities. We have experienced it during lock-down. haven’t we? Mother Nature can be the most benevolent and, at times, can be ruthless. She nurtures her creations and, at times, mercilessly wipes them away. She is our mother, our first teacher, perhaps the greatest lesson that she teaches us is to maintain a balance in life. A state where we do not overcome with joy or succumb to our sorrows and fears. It’s true that nature can teach you a thousand lessons to learn from and be inspired. In this very post lets see some very basic principles of life, that we can learn from Nature. Know, never forget and respect your roots With time, a sapling grows into full-grown tree, something that was so tiny and delicate develops into a strong tree capable of supporting others. No matter how tall it grows, how much it may flourish, or how many animals and birds it may support, its roots are firmly buried from where it once rose. We should learn to keep ourselves grounded, respect and embrace our origins, and hopefully, give something back to those humble beginnings that nurtured us into who we are. Peaceful Coexistence I am because we are… nature provides every creature a chance to exist, no matter how big or small it may be. However, the existence of one creature or being depends on the existence of the other. The tiger eats the antelope; without the antelope, the tiger wouldn’t survive. Likewise, without tigers, the over abundance of antelopes would cause them to starve to death. Bees, insects, flies are also great examples of co-existence. They do extract what they need, only for present day’s hunger. Flowers feed them in exchange of pollination. This is called harmony. We can find harmony in nature everywhere. Creativity Have you ever noticed the different types of leaves on different plants, the brightly colored flowers, and unique patterns on animals? With so much beauty around, who could deny that nature is the most creative artist out there! Take a minute to admire this beautiful artist’s creation around you, be inspired, and create something that will in turn inspire others. Let the Sorrows Wither If you cut a hole in the tree, it will grow around it. If a meteor makes a crater on the chest of the earth, it will fill it up with different beings of this earth. No matter what may come in its way, a river will continue to flow, to provide for all those who depend on it for their survival. Similarly, no matter what grieve may break your heart, know that life goes on. The pain will slowly subside and enable you to grow in the process. Live Life One Day at a Time Life isn’t about making lists and trying to be one step ahead of others. Life is to live. Take a break and smell the roses, daydream or do whatever makes you feel happy. Do not worry about the future, and let go off the past; today is a present enjoy it. Altruism When birds or squirrels see a potential predator around, they give out an alarm call to their fellow birds or squirrels of the potential danger lurking around the corner. They put themselves in danger to save the lives of others. So heroic, yet so ordinary! In nature, many animals, like the salmon, usually die after they spawn, but this doesn’t stop them. One life extinguished for the betterment of others is a small price to pay. Change is inevitable Just like the icy cold snow melts in the warmth of spring to give birth to fresh green leaves, come autumn these leaves age into shades of gold only to be once again buried in the cold grave of winter. Change is inevitable; the sooner we embrace this, the better it is for us. It is important that we enjoy what we have to the fullest because who knows how long it will last. At the same time, you should not get so attached to things that parting with leads to heartbreak and sorrow. There are many more principles that we can learn from mother nature. Do share what you have learnt so far from Nature…
डोंगर उतार तसेच माळरानांवर सर्वत्र आढळुन येणारी ही वर्षायु वनस्पती पावसाळ्याच्या शेवटास सर्वांचे लक्ष वेधुन घेते. विविध रंगांची फुले येणा-या प्रजाती यामध्ये आहेत. एखाद्या माळावर अथवा डोंगर उतारावर एकाच रंगाच्या फुलांनी बहरलेले तेरड्याचे ताटवे त्या ठिकाणाला रंगीत करुन टाकतात. गौरी गणपतीच्या दिवसांत तोरणा किल्ल्याचे डोंगर उतार गुलाबी रंगाने रंगविले जातात ते याच फुलांच्या बहराने. शेकडो-हजारो किंवा लाखो वर्षे झाली असतील कदाचित ही वनस्पती तिचे अस्तित्व टिकवुन आहे. दरवर्षी गाई-गुरे-म्हशी-शेळ्या मेंढ्या चरतात, डोंगर-उताराला, माळरानांना वणवे लागतात तरीदेखील या वनस्पतीचे अस्तित्व अद्याप टिकुन आहे. पिकलेल्या फळातुन/ शेंगातुन खाली पडलेले बीज वणव्यासमोर देखील टिकतात व रुजतात. या वनस्पतीला भारताच्या अनेक भाषांमध्ये वेगवेगळी नावे आहेत. महाराष्ट्रात मात्र सर्वत्र तेरडा याच नावाने ओळख आहे. इंग्रजी मध्ये balsam, impatiens, jewel weed, ladies’ slippers, rose balsam, spotted snapweed अशा अनेक नावांनी याला ओळ्खले जाते. शास्त्रीय नाव impatiens-balsamina असे आहे तर मराठी मध्ये तेरडा नावा व्यतिरिक्त गुलमेंधी हे देखील नाव काही ठिकाणी (गुजरात जवळचा भाग) वापरले जाते. कोकणात चिर्डा, तेरडा म्हणतात. संस्कृतात दुष्परिजती असे नाव आहे. कश्मिरी भाषेत बन-तिल किंवा ततूर म्हणतात. बंगाली मध्ये दोपाती, गुजराथी -गुलमेंधी, हिंदी – गुलमेहंदी, कन्नड – कर्ण-कुंडल, मल्यालम मध्ये थिलम अशी वेगवेगळी नावे भारतात वापरली जातात. साधारण गवताचे जसे आयुष्य असते तसेच याचे असते. पाऊस पडायला सुरुवात झाली की मागील वर्षी वा-यासोबत इतस्तत पसरलेले बीज अंकुरतात. गौरी गणपती च्या आसपास फुलांचा बहर असतो. एक फुल एकदा फुलले की ते तीन ते चार दिवस फुललेले राहते. एका झाडास डझनपेक्षा जास्त फांद्यांना फुले येतात. कालांतराने या फुलांच्या शेंड्यांना शेंगा येतात. शेंगा अगदी छोट्या असतात व जसजशा पक्व होऊ लागतात आंत मध्ये बीज देखील तयार होतात. बीज खुपच छोटे म्हणजे खसखस च्या आकारापेक्षाही छोटी असतात. शेंगा परिपक्व झाल्यावर त्यांना अगदी हलकासा स्पर्श जरी झाला तरी फट असा हलका आवाज येऊन ही शेंग टचकन फुटते व बीज विखुरतात. लहान मुलांचा हा आवडता खेळ! यामुळेच याचे बीज संकलन अवघड होऊन जाते. शेंगा फुटण्याच्या या पद्धतीमुळेच या वनस्पती ला इंग्रजीमध्ये टच-मी-नॉट असे देखील म्हणतात. तिकडे इंग्रजीमध्ये touch me not असे ‘लाजाळु या अर्थाने’ म्हंटले जाते. आपण म्हणतो व ओळखतो ती लाजाळु वनस्पती वेगळीच आहे व ती सर्वांना माहीत आहे देखील आहे. जेव्हा ही वनस्पती नवीननवीन उगवते तेव्हा याचे कोवळे देठांची व पानांची भाजी केली जाते असे पीएफएएफ या संकेतस्थळावर समजते. याच संकेतस्थळानुसार याच्या पानांचा रस मोस/चामखीळ घालवण्यासाठी वापरतात तर फुले शीत असल्याने भाजलेल्या जखमेवर गुणकारी आहे असे समजते. फुलांचा रस सर्पदंशावर वापरतात मात्र असा वापर भारतात कुठे केला जातोय हे मात्र स्पष्ट होत नाहीये. बीजांचा उपयोग कर्करोगाच्या उपचारांत देखील करतात तसेच गरोदर महिलेला प्रसुती वेदना येत असताना ताकत यावी म्हणुन देखील बीयांची भुकटी दिली जाते. (कुणीही वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय केवळ या लेखाच्या आधारे तेरड्याचा किंवा अन्य कोणत्याही वनस्पतीचा उपयोग औषधासाठी करु नये) हे सर्व उपयोग खरोखरीच महाराष्ट्रात भारतात कुठे केले जातात का याविषयी संशोधन होणे गरजेचे आहे. कदाचित असे उपयोग केले जात असतील पुर्वी पण आपण ते ज्ञान गमावुन बसलो आहोत की काय असे वाटु लागले आहे. ही एक औषधी वनस्पती आहे पण अद्याप यावर भारतात संशोधन नीटसे झाले नाही असे दिसते. भारतात मुबलक प्रमाणात आढळणा-या वनस्पतीच्या औषधी गुणधर्मांचा अभ्यास करुन जर उपयुक्त अर्क अथवा अवयव वापरण्याचे तंत्र विकसित झाले तर लाखो लोकांस रोजगार मिळु शकतो. या व्यतिरीक्त परसबागेत अथवा बागेत लावण्यासाठी देखील आपल्याकडे याचा वापर केला जातो. कास पठारावर फुलणारे या फुलांचे ताटवे मन मोहुन टाकतात. गौरी गणपतीमध्ये घरात गौरी बसवताना आवर्जुन तेरडादेखील गौरी शेजारी ठेवला जातो. याचाच एक प्रकार म्हणजे पान तेरडा (Impatiens Aculis Dalz. / rock balsam) ही वनस्पती देखील मोहक आहे. पान तेरडाचे वैशिष्ट्य असे की ही वनस्पती खडकावर वाढते. पान-तेरड्याचा मी तोरणागडावर काढलेला फोटो खाली आहे. याचाच एक दुरचा भाऊ/बहीण म्हणजे हिमालयन बालसम (Impatiens Glandulifera). काही देशांत हिमालयन बालसम लावण्यास बंदी आहे कारण हे खुप वेगाने पसरते. पांध-या, लाल, जांभळ्या, गुलाबी रंग असलेली तेरड्याची फुले मी पाहिली आहेत. तुमच्या कडे अजुन विशेष माहिती असेल तेरड्याविषयी तर अवश्य कमेंट मध्ये अथवा माझ्या व्हॉट्सॲपवर कळवा जेणे करुन आपण ती माहिती जतन करुन ठेवु! तुमच्या भागात तेरड्याचा काही विशेष उपयोग परंपरागत खाद्य अथवा औषध म्हणुन केला जात असेल तर अवश्य कळवा.
Yet another Native Trees plantation done at nisargshala. We planted two native species of trees. Kumbha and bherli Maad. Also see in this video a herb which locals use while making tea at home, the furious river at nisargshala and as usual the beauty of nature. या वेळी दोन स्थानिक प्रजाती लावण्यासाठी प्रयत्न केले. यातील एक म्हणजे कुंभा व दुसरे भेरली माड. सोबतच या व्हिडीयोमध्ये पहा, चहात टाकण्यात येणारे बारकावळी वेल, निसर्गशाळेच्या नदीला आलेलं उफान आणि नेहमीप्रमाणेच नितांतसुंदर निसर्ग.
We live in an era where kids are wired from a young age. As we know, even at 18 months, there are plenty of kids who have already mastered Mommy and Daddy’s android phones. Today’s kids still build forts and tree houses, but even these are often virtual tree houses built in a virtual world, like in games on mobiles and computers. Kids would love outdoors if parents take proactive efforts to have their kids fall in love with Nature. If you’re a parent who wants to raise your children to love the great outdoors, how do you compete with things like Play stations, i Pods, and smartphones? How do you raise your kids to have a lifelong respect and enjoyment of the world beyond the touchscreen? Here are four suggestions for helping your kids to fall in love with nature from an early age. 1. To begin with, be careful about pushing your kids. Asmee @ river near Nisargshala Take a moment to step into the shoes of your children by remembering what it was like to be their age. From an early age, as soon as your parent or parents got stern and told you that you “had” to do something, such as “you have to clean your room” or “you have to drink glass of milk” you began to rebel. Even as adults, we still don’t like being told what to do. If you try to force your children to enjoy the outdoors, they will rebel even against that. Therefore, be careful about how you talk about the outdoor activities and how you talk about their other enjoyments, such as their video games. If they love their video games and you constantly speak negatively to them about those games, they are going to resent you and push back when you try to tear them away from the small screen. In the same way, if you frequently employ “you have to, whether you like it or not” speak about the great outdoors, they will resent your attempts to force them to like what you like. If you push hard enough, they will dig in their heels and decide to dislike outdoor activities simply to spite you. You know that’s true, too, because you probably did the same thing to your parents at some point growing up when you got pushed too hard on something. 2. Limit television and game time from an early age; send them outside instead. Paree Climbinig tree @ nisargshala In the decades and centuries before parents used video games and televisions as babysitters, they used the outdoors as a babysitter. “Go play outside” was the refrain parents used when the kids were getting too wound up indoors. From a young age, set firm rules in your house like “only one hour of TV per night” or “video games only on the weekends.” Meanwhile, be cautious about how often you use TV and video games as a reward; rewarding kids with more electronic stimulation will teach them that electronics are where the real enjoyments lie. Instead of letting them find all their fun indoors, send your kids outside to play and let them learn to entertain themselves and love being outside. Parents these days often have irrational fears about children playing outside. They fear the child will get hurt; worse, they fear the child will get abducted. Scraping knees, spraining joints, and even occasionally breaking a bone is simply a part of childhood. As for abduction, this fear is one that has been hugely exaggerated over the past few decades. Despite how much sensationalized attention abduction gets in the media, childhood abduction is actually extremely rare. Teach your children how to be safe, know where they are playing, set boundaries for them on how far they can roam, and then turn them out of the house. Playing outside will keep them physically active, help them develop social skills as they play with siblings or neighborhood kids, and teach them to love the outdoors on their own terms. 3. Send your kids to Nature camp. Participant Kids @ our Nature Camp called as Huppya Another way to help children come to love the outdoors on their own terms is to send them off to a Nature & Adventure camp. At the right camp, they’ll spend their days playing outside, swimming in lakes, learning how to pitch a tent, and learning how to hike a mountain or make & sail a raft. It’s one thing when Mom and Dad encourage you to get in a tent as they say, “C’mon, it’ll be fun!;” it’s another thing when a cool young counselor and ten friends your own age are all enthusiastic about camping. If you can afford to send kids to an outdoors-oriented camp, there’s a good chance they’ll come to love the outdoors for the rest of their lives. We have now a very well structured yet out of box, loved by kids & parents; kids camp post monsoon. Feel free to get in touch with us. 4. When taking family hikes, remember that kids get tired and hungry faster than you. When you’re out on a hike with your children and they start to whine, your first assumption might be that they are whining to be defiant or whining because they’re not used to being outside. As every parent knows, though, kids whine most often when they are tired or hungry. A cranky kid on a hike might not be a sign of that kid being ripped away from his precious video games or that he doesn’t like your idea of a good time; a cranky kid might simply be a tired, hungry kid. Kids don’t have the same level of stamina as adults, so when you hike, camp, ski, bike, or kayak with your kids, be prepared to take more breaks than you would if you were on your own. Keep them well-hydrated and have plenty of snacks on-hand to help them keep their
रम्य त्या आठवणी आमचाच नव्हे तर आपणा प्रत्येकाच्याच भुतकाळातील काही भाग आपणास, प्रत्येकास रम्य वाटतो. आपणास आपला तो तो भुतकाळ पुनःपुन्हा जगावासा वाटतो, हवाहवासा वाटतो. आपल्या प्रत्येकाच्या आयुष्यात अशी काही वर्षे असतात जेव्हा आपण ख-या अर्थाने जगलेलो असतो, असे आपणास आत्ता वाटते. त्या काळातील आपले ते जगणे, आपल्या वर्तमान काळात देखील आपणास जगण्याची आणि ख-या अर्थाने जगण्याची प्रेरणा नक्कीच देत राहते. आणि जेव्हा त्या आठवणी फोटो व डायरीच्या माध्यमातुन पुन्हा समोर येतात तेव्हा तर आपण टाईम ट्रॅव्हलच करतोय की काय असे वाटल्या शिवाय राहत नाही. आमच्या सुदैवाने आमच्या आयुष्यातील ‘तो’ रम्य काळ, तो सुवर्णकाळ थोड्याबहुत का होईना पण डायरीत लिहिलेला, फोटोंमध्ये चित्रीत केलेला आहे. ईष्टापत्ती यावी तसा कोरोना आलेला आहे. या आपत्तीतुन आपण आपापले कोर्स करेक्शन करावे. आपापले ध्येय पुनर्निश्चित करावे. आपापले सखे-सोयरे पुन्हा नव्याने ओळखावेत, आपले आयुष्य आपण नक्की कसे जगले पाहिजे याचे चिंतन करावे. कदाचित आपोआपच यशदिपकडुन जुने बाड धुंडाळणे सुरु झाले असावे. एकेक खजिना सापडावा तसे एकेका ट्रेकचे फोटो, लिखित वृत्त सापडत आहे. मलाही माझे काही जुने लेख, ट्रेक-वृत्तांत, फोटो सापडले. आपल्यापैकी अनेकांना काहीनाकाही सापडले आहेच. आमच्या साठी आमचा ट्रेकिंगचा तो काळ म्हणजे सुवर्णकाळ होता. नुकतीच बारावी होऊन मी संगणक शास्त्र या अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेतला होता. कॉलेज सांगवीला असल्याने जाणे-येणे अवघड होते. एकही बसमार्ग नव्हता. टु व्हीलर (माझ्या वडीलांची एम-८०) घरी असुनही व चालवता देखील येत असुन तिने प्रवास करण्यासाठी परवानगी नव्हती वडीलांची. मग सपकाळ सर व जगदीश गोडबोले यांच्या माहितीतुन विद्यार्थी सहायक समितीच्या वसतिगृहाविषयी माहिती मिळाली व तिथे प्रवेश घेतला. गावाकडुन शहरात रहायला गेलेला मी न्युनगंडाने ग्रासलेलो होतो. वर्गातील एक दोन मित्र मंडळी सोडली तर माझे फारसे कुणाशी कधीही जमले नव्हते. माझे मन रमायचे ते डोंगरद-यांमध्ये. असे होण्याचे आणखी एक कारण होते, ते म्हणजे माझी ट्रेकिंगचे सवंगडी. सवंगड्यांतील काही चेहरे बदलत राहिले. पण तीन जण मात्र कायम होते. ते म्हणजे यशदीप, देवीदास व मी. त्याकाळात आम्ही तिघांनी अनेक ट्रेक एकत्र केले. आमच्या सोबत कधी माझे मित्र असत तर कधी यशदिपचे मित्र असत. असाच आमचा आणखी एक ट्रेक म्हणजे सांकशी-माणिकगड-कर्नाळा-अलिबाग! यशदिप ने तेव्हा लिहुन ठेवलेल्या डायरीत या ट्रेकचे वृत्त देखील सविस्तर आहे. यशदिप इतक्या बारक्याने सगळ्या गोष्टी लिहित असे हे मला माहित असले तरी नंतरच्या काळात मी ते विसरुन गेलो होतो. पण लॉकडाऊन च्या काळात त्याने हा खजिना पुन्हा शोधुन त्याच्या या विशिष्ट गुणावर साचलेले मळभच जणु दुर केले आहे. मला देखील लिहायची आवड होती, आहे. पण इतक्या बारकाव्याने लिहिणे मला कधीही जमले नाही. कुठे, किती वाजता, कोण-कोण, स्थानिकांच्या नावासहीत त्याने हे जे काही लिहिले आहे ते कायमस्वरुपी संग्रही ठेवावे असेच आहे. आमचा हा ट्रेक झाला तो एकुण पाच दिवसांचा. काय ते दिवस मित्रांनो. हल्ली पाच दिवसांचा ट्रेक करणे निव्वळ दिवास्वप्न होईल. अशी इतक्या जास्त दिवसांच्या ट्रेकची कल्पना देखील हल्ली करवत नाही. कॉलेजांना दिवाळीच्या सुट्या लागल्या होत्या. देवीदासचा नेहमीचा फॉर्मुला होता नोकरीमध्ये ड्युट्यांचे जुगाड करण्याचा. मला देखील वसतिग्रुहात जाऊन एक वर्ष झाले होते. त्यामुळे होस्टेलचा एक मित्र प्रकाश जाधव हा देखील सहभागी झाला होता. सोबतचा त्याचा चुलत भाऊ अतुल होता. असे आम्ही पाच जण. माझ्या साठी अतुल नवीन होता तर यश व देवा साठी प्रकाश व अतुल अनोळखी होते. पण ट्रेक संपताना आम्ही सारेच घट्ट मित्र होऊन गेलो होतो. ट्रेकिंगची हीच खासियत असते. २६ ऑक्टो ते ३० ऑक्टो १९९८ असे पाच दिवस आम्ही भटकत होतो. पहिल्या दिवशी मला विशेषत्वाने आठवते आहे ती दर्गा. आम्हाला जायचे होते सांकशी गडावर. हा एक साधारण गड होता. गावापासुन साधारण दोन तास चालुन आम्ही जेव्हा गडाच्या पायथ्याशी आलो तेव्हा अचानक ही दर्गा समोर दिसु लागली. त्याकाळी मला प्रश्न पडला की अशी दर्गा, इतक्या दुर, दुर्गम भागात कशी काय असु शकते व ती देखील सर्व सोईसुविधांनी युक्त अशी. दर्ग्यापासुन किल्ला अजुनही थोडा ऊंच होता. रात्री तिथे मुक्काम करुन आम्ही दुस-या दिवशी पहाटे गडमाथा गाठला. यशदिप ने या गड-भटकंती विषयी लिहिलेले वाचण्यासारखे आहे. यशदिपची बारकावे पाहण्याची व नोंद करण्याची क्षमता यातुन दिसते. दर्ग्यापासुन गडमाथा गाठण्यासाठी एक सरळ चढाई करावी लागते. गडावर पाहण्यासाठी काय काय आहे हे देखील यशदिप ने लिहिले आहे. या गडमाथ्यावरील यशदिपने काढलेला आमचा एक फोटो सांकशी गड पाहुन आम्ही मोर्चा वळवला माणिकगडाकडे. सांकशी पासुन माणिकगडापर्यंतच्या पायपीतीमध्ये एक सुंदर नदी लागली. त्या नदीच्या काठावर, तरीही थोडे दुर आम्ही दुपारच्या जेवणासाठी चुल मांडुन भात रांधला होता . भात शिजेपर्यंत नदीमध्ये मनसोक्त डुंबण्याचा आनंद देखील आम्ही घेतला. मित्रांनो लक्षात ठेवा असे अनोळखी प्रदेशात नदीमध्ये उतरणे धोक्याचे असते. त्यामुळे असे करणे चुकीचे आहे याची जाणिव आम्हाला नंतर झाली. त्यामुळे तुम्ही असे करणे टाळा. आज जेव्हा मी यशदिपचे हे लिखाण वाचले तेव्हा मला समजले की आम्ही त्याकाळी किती बिनधास्त जीवन जगत होतो. आम्ही दुस-या रात्री माणिकगडावर पोहोचलोच नाही मुक्कामी. किल्ल्याच्या पायथ्यालाच , खुपच जास्त अंधार पडल्याने आम्ही चक्क जंगलातच, एका भात खाचरातच मुक्काम केला. बिनधास्त असलो तरीही आम्ही आळीपाळीने जागरण करण्याचे कामही केले. त्यातच यशदिपची झोप एकदम सावध. जर्रा कुठे खुड्ड झाल की यशदिप उठुन बसतो. आणि मी त्याच्या एकदम विपरीत. अंथरुन असो वा नसो, कुठेही पाठ टेकली रे टेकली की लगेचच मी गाढ झोपी गेलेलो असतो. मला खाड-खुड अशा कशानेच जाग येत नाही. त्यामुळे जागरणाची माझी पाळी असताना देखील यशदिपच जागा होता, हे त्याच्या कडून मला प्रत्येक ट्रेकच्या अशा बिनधास्त मुक्कामानंतरच्या सकाळी समजायचे. असे बिनधास्त तरीही सावध मुक्काम आम्ही खुप केले आहेत. भिमाशंकरच्या घनदाट अरण्यातील मुक्काम, कोकणातुन वर चढुन आल्यावर भिमाशंकरच्या पायथ्याशी असलेल्या जंगलातील मुक्काम, सवाष्णी घाटातील जंगलातील मुक्काम, कैलास गडावरील मुक्काम, प्रचित गड जंगलातील मुक्काम, मोरघळीचा मुक्काम असे अनेक मुक्काम मनःपटलावर अंकित झालेले आहेत. माणिकगडाच्या वाटेविषयी यशदिप ने आवर्जुन लिहिले आहे की हेमंतने वाट चुकवली. वाटा शोधण्यासाठी वाटा चुकाव्या लागतात, त्यामुळे अनेकदा यशदिपच्या लिखाणात हेमंत ने वाट चुकवली असे लिहिलेले आढळते. याचे कारण असे की वाट शोधण्याचे काम पहिले करायला मीच पुढे सरसावुन जायचो. अनेकदा चुकायचे, वाट सापडायची नाही. आणि कधी कधी सापडायची देखील. पण उत्साह मात्र कधीही कमी व्हायचा नाही. वाट शोधण्यात मी अनेकदा चुकलो असलो तरी माझ्या सवंगड्यांनी कधीही माझ्या अविश्वास दाखवुन मला पुढे जाण्यापासुन रोखले देखील नाही. एकमेकांवर विश्वास ठेवणे, ते ही कठीण प्रसंगी खुप महत्वाचे असते. व असे धडे शिकण्याचे आमचे विद्यापीठ होते निसर्गातील अशी ही भटकंती. या ट्रेकच्या दरम्यान क्रिकेट वर्ल्ड-कप च्या मॅचेस सुरु होत्या. त्या दिवशी भारताची एक मॅच होती. देवाचा निम्मा जीव ट्रेक मध्ये तर निम्मा मॅच मध्ये होता. टॉस कुणी जिंकला असेल, बॅटींग कुणी केली, किती रन केले असतील, असे झाले असेल तसे झाले असेल अशा नाना कॉमेंट-या ट्रेकदरम्यान आम्ही ऐकत होतो. माणिकगडची चढाई, गड पाहणी, तेथील स्वयंपाक व देवाची (देवीदास ववले) क्रिकेट साठीची तगमग