अश्विन तमो-मेघ : अंतराळातील काळाकुट्ट मेघ

आता आपण तमोमेघाविषयी थोडक्यात माहिती घेऊयात. या तमोमेघाच्या जवळ खुप मोठा तारा आहे ज्याला सिग्मा ओरायनिस म्हणतात. हा सिग्मा ओरायनिस म्हणजे आपण ज्याला व्याधाने मारलेला बाण म्हणतो ना त्यातील व्याधाच्या दिशेचा तारा होय. याला इंग्रजीमध्ये अलमिंटका असे म्हणतात. या ता-याच्या चुंबकीय प्रभावाने अश्विन तमोमेघातील अतीघट्ट, अतीघन असलेल्या वायु व धुळीला विशिष्ट दिशा व प्रवाह मिळत असतो. या अतीघट्ट , अतीघन धुळीमुळेच मागील ता-यांचा प्रकाश आपणाप्रत पोहोचु शकत नाही.

ओरायन म्हणजे मृग तारकापुंजामध्ये दोन भिन्न गुणधर्मांचे अंतराळीय मेघ आहेत. पहिला म्हणजे सर्वपरिचीत ओरायन तेजोमेघ व दुसरा म्हणजे आज आपण ज्याविषयी माहिती घेत आहोत तो म्हणजे अश्विन तमोमेघ. ओरायन तेजोमेघातुन आरपार प्रकाश आपणाकडे येतो तर अश्विन तमोमेघातुन प्रकाश अजिबात इकडे येत नाही. फोटोत दिसणारा हा तमोमेघ म्हणजे कमी वस्तुमान असणा-या ता-यांना जन्म देणारी सुपीक खाण आहे. घोड्याच्या मानेच्या आसपास जे तेजस्वी ठिपके दिसत आहेत ते म्हणजे दुसरे तिसरे काही नसुन चक्क नवीन जन्म घेणारे तारे आहेत.

तर मित्रांनो आपण हे लिहिता लिहिता, वाचता वाचता दोन नवीन शब्द मराठी भाषेला दिले, अथवा नव्या अर्थाने वापर सुचवला आहे. हॉर्स हेड डार्क नेब्युलास अद्याप मराठी भाषेत नाव नव्हते ते आपण दिले. हॉर्स हेड साठी अश्विन हा शब्द आणि डार्क नेब्युला साठी तमोमेघ हा शब्द नव्याने आपण योजला आहे.
आशा आहे तुम्हाला हा लेख आवडला असेल. कृपया लाईक, शेयर करायला विसरु नका. आणि तुमचा अभिप्राय नक्की कमेंटच्या रुपात कळवा.

© हेमंत ववले, निसर्गशाळा, पुणे